Jaran Lumping, disebutkan
dalam Naskah Carang Satus Cirebon
1.
//
Anang dalem agung sadaya alinggih / Cundamana / Nyi Dalem Satang lan mali / Nyi
Pakungwati lan Nyimas Panguragan //
2.
//
Babu Dampul ingkana datan tebih / Rara Bagdad / Nyi Rara Panas lan mali / Ratu
Juni pon abedami ing kana //
3.
//
Diweg sami angrahosaken parkawis / Sipun putra / Dalem kang remen birahi / Kang
anama Pangéran Jayakelana //
4.
//
Génya remen amuri ing laku birahi / Lan sahabat / Tipun kang para birahi / Tuwan
Bumi Tuwan Jopak Tuwan Ganda //
5.
//
Sarta lawan para pandita birahi / Ragabmana / Namané Ki Anggasari / Pangareping
pandita birahi barangta //
6.
// Akanti cacangkok
Danalaya Pati / Patuwana[n] aremen jarah persami / Maring guwa maring
tapakan-tapakan //
7.
// / Dén idep yén iku kagenténing haji / Anang Arfat /
Ing mine [hlm.
345] sanggéning apti /
Semuning masi kasamaraning tékad //
8.
//
Garadag-garudug ming guwa ning wukir / Kokolongan / Wané kang sami anggending /
Pinatut lan tarebang gembeyung araras //
9.
//
Angrajangin anglangud kang abirahi / Wané ingkang / Pada niti jaran lumping / Dén
genthani sisirig sapanjang marga //.
Terjemah bebas ;
Sedang duduk-duduk berada di
Dalem Agung, diantaranya ; Nyi Dalem Santang, Nyi Pakungwati, Nyimas
Panguragan, Babu Dampul, tidak jauh dari Babu Dampul
ada juga Rara Bagdad, Nyi Rara Panas, Ratu Jun[t]i turut bermusyawarah disana.
Mereka sedang membicarakan
perkara Sang Putra Dalem Pangeran Jaya Kelana yang senang [gandrung] birahi
kepada Allah Swt. Pangeran senang melakukan laku
birahi bersama sahabat-sahabatnya para birahi yaitu ; Tuwan Bumi, Tuan Jopak,
Tuwan Ganda. Bersama para Pandita Birahi Ragabmana yang bernama Ki Anggasari sebagai tetua Pandita Birahi tatkala laku tapa brata [brangta] sampai ke wilayah Danalaya
Pati, Patuwana[n]. Mereka pada senang berziarah masuk ke dalam gua, juga tapakan-tapakan
/ petilasan.
Mereka menganggap bahwa itu semua sebagai pengganti
ibadah haji yang dilakukan di Arfat [Padang Arafah], mine [Mina] [hlm.
345] atau tempat-tempat penting lainya.
Ternyata mereka masih kesamaran tekad. Berjalan hilir mudik memasuki guwa,
mendaki gunung, kokolongan [lembah-lembah]. Sebagian lagi ada yang memainkan
gending pinatut dengan Terbang dan Gembyung.
Angrajangin anglangud yang laku birahi, sebagian lagi dari mereka pada
numpak JARAN LUMPING di-gentha-ni
sesirig sepanjang jalan.
Analisa ;
Jaran Lumping dikenal sejak
jaman para wali, kala itu sebagian teman-teman laku birahi Pangeran Jaya Kelana
putra Sunan Gunung Jati menaiki Jaran
Lumping. Seni Jaran Lumping akrab dengan aroma mistis dan gamelan
pengiringya disebut RENTENG.
Diera 1970-an keatas Gong
Renteng masih sangat populer di masyarakat, gamelan ini sering dipagelarkan
tatkala melekan dihari H hajatnya seseorang. Renteng disajikan untuk menghibur
para pengobeng ataupun pegadandan yang sibuk membantu tuan hajat secara bergotong
royong. Alunan Gamelan Gong Renteng Dermayu, mulai berubah diperdengarkan lewat
pengeras suara dikala 1980-an keatas. Suara Renteng masih sering terdengar
tatkala selepas subuh melalui corong toa, biasanya dikumandangkan dari lokasi hajatan atau
pengiring panen seseorang. Gong Renteng begitu merakyat, namun sekarang
keberadaanya sudah tenggelam.
“Gong Renteng dikenal sejak
jaman Para Wali, Mama Dr. Erik North Pakar Gamelan / Gong Renteng Cirebon dari
Sanggar Sinar Surya Santa Barbara California Amerika. Beliau mencari Gong
Renteng Dermayu sejak tahun 1981. Dan baru bisa diketemukan langsung pada hari
Sabtu tanggal 9 Spetember 2017 di Sanggar Aksara Jawa Cikedung”