Wednesday, September 13, 2017

GONG RENTENG INDRAMAYU

Jaran Lumping, disebutkan dalam Naskah Carang Satus Cirebon

1.                   // Anang dalem agung sadaya alinggih / Cundamana / Nyi Dalem Satang lan mali / Nyi Pakungwati lan Nyimas Panguragan //
2.                   // Babu Dampul ingkana datan tebih / Rara Bagdad / Nyi Rara Panas lan mali / Ratu Juni pon abedami ing kana //
3.                  // Diweg sami angrahosaken parkawis / Sipun putra / Dalem kang remen birahi / Kang anama Pangéran Jayakelana //       
4.                  // Génya remen amuri ing laku birahi / Lan sahabat / Tipun kang para birahi / Tuwan Bumi Tuwan Jopak Tuwan Ganda //
5.                  // Sarta lawan para pandita birahi / Ragabmana / Namané Ki Anggasari / Pangareping pandita birahi barangta //
6.                  // Akanti cacangkok Danalaya Pati / Patuwana[n] aremen jarah persami / Maring guwa maring tapakan-tapakan //
7.                  // / Dén idep yén iku kagenténing haji / Anang Arfat / Ing mine [hlm. 345] sanggéning apti / Semuning masi kasamaraning tékad //
8.                  // Garadag-garudug ming guwa ning wukir / Kokolongan / Wané kang sami anggending / Pinatut lan tarebang gembeyung araras //
9.                  // Angrajangin anglangud kang abirahi / Wané ingkang / Pada niti jaran lumping / Dén genthani sisirig sapanjang marga //.

Terjemah bebas ;
Sedang duduk-duduk berada di Dalem Agung, diantaranya ; Nyi Dalem Santang, Nyi Pakungwati, Nyimas Panguragan, Babu Dampul, tidak jauh dari Babu Dampul ada juga Rara Bagdad, Nyi Rara Panas, Ratu Jun[t]i turut bermusyawarah disana.

Mereka sedang membicarakan perkara Sang Putra Dalem Pangeran Jaya Kelana yang senang [gandrung] birahi kepada Allah Swt. Pangeran senang melakukan laku birahi bersama sahabat-sahabatnya para birahi yaitu ; Tuwan Bumi, Tuan Jopak, Tuwan Ganda. Bersama para Pandita Birahi Ragabmana yang bernama Ki Anggasari sebagai tetua Pandita Birahi tatkala laku tapa brata [brangta] sampai ke wilayah Danalaya Pati, Patuwana[n]. Mereka pada senang berziarah masuk ke dalam gua, juga tapakan-tapakan / petilasan.

Mereka menganggap bahwa itu semua sebagai pengganti ibadah haji yang dilakukan di Arfat [Padang Arafah],  mine [Mina] [hlm. 345] atau tempat-tempat penting lainya. Ternyata mereka masih kesamaran tekad. Berjalan hilir mudik memasuki guwa, mendaki gunung, kokolongan [lembah-lembah]. Sebagian lagi ada yang memainkan gending pinatut dengan Terbang dan Gembyung. Angrajangin anglangud yang laku birahi, sebagian lagi dari mereka pada numpak JARAN LUMPING di-gentha-ni sesirig sepanjang jalan.


Analisa ;

Jaran Lumping dikenal sejak jaman para wali, kala itu sebagian teman-teman laku birahi Pangeran Jaya Kelana putra Sunan Gunung Jati menaiki Jaran Lumping. Seni Jaran Lumping akrab dengan aroma mistis dan gamelan pengiringya disebut RENTENG.

Diera 1970-an keatas Gong Renteng masih sangat populer di masyarakat, gamelan ini sering dipagelarkan tatkala melekan dihari H hajatnya seseorang. Renteng disajikan untuk menghibur para pengobeng ataupun pegadandan yang sibuk membantu tuan hajat secara bergotong royong. Alunan Gamelan Gong Renteng Dermayu, mulai berubah diperdengarkan lewat pengeras suara dikala 1980-an keatas. Suara Renteng masih sering terdengar tatkala selepas subuh melalui corong toa,  biasanya dikumandangkan dari lokasi hajatan atau pengiring panen seseorang. Gong Renteng begitu merakyat, namun sekarang keberadaanya sudah tenggelam.


“Gong Renteng dikenal sejak jaman Para Wali, Mama Dr. Erik North Pakar Gamelan / Gong Renteng Cirebon dari Sanggar Sinar Surya Santa Barbara California Amerika. Beliau mencari Gong Renteng Dermayu sejak tahun 1981. Dan baru bisa diketemukan langsung pada hari Sabtu tanggal 9 Spetember 2017 di Sanggar Aksara Jawa Cikedung”